سلامت

با فرض اینکه شرایط ما خیلی جدی و خطرناک نباشد (دچار بیماری‌های زمینه‌ای و شرایط خاصی نباشیم)، برای آنکه مطمئن شویم در آینده مشکلی برای سیستم ایمنی ما به وجود نمی‌آید، بجز درمان‌های دارویی، چه کارهایی برای تقویت سیستم ایمنی می‌توانیم بکنیم؟

از آنجایی که سیستم ایمنی خیلی گسترده است و عضوهای متعددی دارد، مداخله در آن سخت است، اما هیچ شکی نیست که داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند در حفظ عملکرد سیستم ایمنی بسیار موثر باشد. در ادامه موثرترین روش‌های تقویت سیستم ایمنی بدن را بررسی خواهیم کرد:

۱- خواب کافی

اولین مورد برای داشتن سیستم ایمنی قوی‌تر توصیه می‌شود، خواب است. بسیار مهم است که خواب دارای کیفیت و کمیت خوبی باشد. گفته می‌شود که بزرگسالان تقریبا ۷ ساعت، نوجوان‌ها ۸ تا ۱۰ ساعت و نوزادان تا ۱۴ ساعت در شبانه روز ممکن است به خواب احتیاج داشته باشند.

در طب سنتی هم خواب یکی از ۶ اصلِ ضروری است. گفته می‌شود که هرکس بنا به طبع خود بایستی توجه داشته باشد که چه مقدار خواب برایش خوب است و چه مقدار خواب نیاز دارد. این نیاز به خواب در طب سنتی بین ۶ تا ۱۰ ساعت تقسیم‌بندی می‌شود.

معمولا افرادی که گرم مزاج هستند کمتر به خواب احتیاج دارند و افرادی که خشکی در مزاجشان دارند، اصولا کیفیت خواب کمتری دارند. در طب سنتی خواب روز اصلا توصیه نمی‌شود، مگر در بعضی شرایط در برخی فصول سال. طبق توصیه‌های طب سنتی بهتر است از ساعت ۱۰ شب تا ۴ صبح خواب باشیم و صبح زودتر بیدار شویم.

۲- تغذیه و سیستم ایمنی

یکی دیگر از موثرترین روش‌های تقویت سیستم ایمنی بدن، تغذیه صحیح است. اینکه ما چه غذایی می‌خوریم در کارکرد تمام اعضای بدنمان نقش مهمی دارد.

میوه‌ها و سبزیجات

مصرف میوه‌ها، سبزیجات و فیبرهای طبیعی بسیار حائز اهمیت است. برخی مواد موثره گیاهی مثل کورکومین (ماده موثره زردچوبه) خاصیت ضدالتهابی خیلی خوبی دارند و مصرف آن‌ها به صورت ادویه می‌تواند در تقویت سیستم ایمنی موثر باشد.

میوه‌هایی مثل مرکبات (پرتقال و لیمو) علاوه بر داشتن شکر کم، ویتامین C بالایی دارند و به همین دلیل برای افزایش قدرت دفاعی بدن بسیار موثر می‌باشند. گنجاندن ترکیبات حاوی آنتی اکسیدان مثل انواع توت‌ها و انگور سیاه نیز می‌تواند در بهبود عملکرد سیستم ایمنی موثر باشد.

چربی‌های سالم و پروتئین

همچنین برای حفظ سلامت سیستم ایمنی مهم است که چربی‌های سالم مصرف کنید. روغن زیتون از جمله چربی‌های سالمی است که خاصیت ضدالتهابی دارد. روغن نارگیل نیز اثر ضدقارچ و ضدباکتری داشته و طبق تحقیقات انجام شده می‌تواند طول دوره بیماری ذاتالریه را کاهش دهد.

همچنین استفاده از امگا۳های طبیعی (که در ماهی وجود دارند) برای تقویت سیستم ایمنی لازم است. همینطور بسیار مهم است که از رژیم غذاییمان پروتئین کافی دریافت کنیم.

آب کافی

یکی از موارد تغذیه‌ای بسیار مهم برای حفظ سلامت سیستم ایمنی و قوی‌تر کردن آن مصرف آب کافی است. آب باید به میزانی نوشیده شود که رنگ ادرار زرد روشن بوده و تیره نباشد. در طب سنتی هم این گفته می‌شود که هروقت تشنه هستید، آب بنوشید. حالا ممکن است که افراد مسن یا کسانی که طبع سرد و تر دارند اصلا احساس تشنگی نکنند. اما حتی کسانی که احساس تشنگی ندارند هم بهتر است حداقل ۳ لیوان آب در روز مصرف کنند.

غذاهای تخمیر شده

مصرف غذاهای تخمیر شده هم می‌تواند یکی از روش‌های تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر باشد. ماست و شیر تخمیر شده از جمله این مواد غذایی می‌باشند. این دسته از مواد غذایی حاوی باکتری‌های و قارچ‌های مفیدی هستند که می‌توانند عملکرد سیستم گوارش، دستگاه تنفسی و سیستم ایمنی را تعدیل و تقویت کنند.

این مواد غذایی که اصطلاحا پروبیوتیک نامیده می‌شوند، در برخی فرآورده‌های دارویی نیز وجود دارند. غذای این پروبیوتیک‌ها موادی به نام پریبیوتیک‌ها هستند که نباید با یکدیگر اشتباه شوند. پری بیوتیک‌ها نوعی از انواع الیگوساکاریدها هستند که این باکتری‌های مفید از آن‌ها تغذیه می‌کنند.

بسیار مهم است که پروبیوتیک‌ها را در رژیم غذایی خود جای دهیم، مخصوصا اگر شک داریم که شاید سیستم ایمنی ما خیلی خوب عمل نمی‌کند.

کاهش مصرف شکر

بسیار مهم است که برای تقویت سیستم ایمنی مصرف شکر را به حداقل برسانیم، زیرا شکر عملا یک سرکوب کننده سیستم ایمنی به حساب می‌آید. به ویژه اینکه شکر باعث چاقی شده و خودِ چاقی دلیل بیماری‌های مزمن مختلف می‌شود. همه این موارد می‌توانند التهاب را در اندام‌های مختلف بدنمان بالا برده و سیستم ایمنی را مشغول خود سازند.

۳- توصیه‌های تغذیه‌ای طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی

طب سنتی درمورد تغذیه ما برای تقویت سیستم ایمنی چه می‌گوید؟ پرخوری نکنیم، روی هم خوری نکنیم، مصرف غذایمان از آّب با فاصله باشد و بلافاصله بعد غذا نخوابیم، مگر خواب قیلوله که زمان خاصی دارد. همچنین در طب سنتی برای هر فرد با توجه به طبعش، مصرف برخی از غذاها توصیه می‌شود.

طبق توصیه‌های طب سنتی اگر می‌خواهید مواد غذایی که مناسب طبعتان نیستند را استفاده کنید، بهتر است آن‌ها را در حد اعتدال و به همراه مصلح مصرف کنید.

طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی هم توصیه های تغذیه‌ای زیادی دارد، یکی از نُسَخی که اساتید طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی توصیه و تجویز می‌کنند این است که مقادیری از بادرنجبویه، گشنیز و رازیانه را مخلوط کرده، به میزان یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب ریخته و دم می‌کنید. می‌توانید دو الی سه بار در روز از این دمنوش مصرف کنید. این ترکیب گیاهی به‌طور کلی مقویِ کبد، قلب، کلیه و سیستم ایمنی به شمار می‌رود.

می‌بایست این فکر که فراورده های گیاهی یا گیاهانی که بصورت سنتی مصرف می‌کنیم عوارض جانبی نداشته و کاملا برای مصرف امن هستند را از ذهنتان بیرون کنید.

اگر قصد مصرف این ترکیبات گیاهی را دارید، بهتر است قبل مصرف با داروساز یا پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید (به ویژه اگر به بیماری زمینه‌ای مبتلا هستید و به صورت مزمن دارو مصرف می‌کنید). زیرا رازیانه ممکن است در افرادی که شرایط حساس به هورمون دارند منع مصرف داشته باشد، یا ممکن است مصرف بادرنجبویه در برخی اختلالات عصبی منع داشته باشد.

۴- ورزش و سیستم دفاعی بدن

مورد بعدی که برای تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌شود ورزش است. ورزش، اگر سنگین و بیش از حد توان ما نباشد و به صورت متعادل انجام شود، می‌تواند به کاهش التهاب و تقویت اثر سیستم ایمنی بسیار کمک کند. به طور مثال ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه یا هفته‌ای ۳ الی ۴ بار باشگاه رفتن برای تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است.

طب سنتی در مورد ورزش و تحرک می‌گوید ورزش باید با توجه به طبع و به حدی باشد که فرد به مرز خستگی نرسد و احساس نکند دیگر توان ادامه دادن ندارد. در طب سنتی ورزش به میزانی توصیه می‌شود که حرارت درونی بالا رود، ضربان قلب مقداری افزایش پیدا کند و چهره گلگون شود.

۵- مدیریت استرس

نکته دیگری که به عنوان یکی از روش‌های تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌شود، مدیریت استرس‌های زندگی است. با کارهایی مثل تمرین‌های ذهنی، یوگا، مدیتیشن و یادداشت کردن دغدغه‌هایمان در یک دفتر یادداشتِ روزانه، می‌توانیم مقداری به کاهش نگرانی‌های روزمره‌مان کمک کنیم.

جالب است بدانید کاهش و مدیریت استرس می‌تواند بسیار سریعتر از خوراکی‌ها و تغذیه برای روی تقویت سیستم ایمنی ما تاثیر بگذارد.

۶- رعایت نکات بهداشتی

مورد دیگری که به عنوان راهی برای تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌کنیم، رعایت نکات بهداشتی است. شستن مرتب دست‌ها، استفاده از ضدعفونی کننده‌ها و بستن دهان هنگام عطسه و سرفه کردناز جمله موارد بهداشتی است که برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها توصیه می‌شود.

۷- از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها خودداری کنید

به این نکته خیلی مهم توجه داشته باشید که مصرف آنتی بیوتیک زیاد، که اصلا برایتان لازم نیست، نه تنها برای تقویت سیستم ایمنی مفید نیست، بلکه می‌تواند روی سیستم ایمنی اثر سوء نیز داشته باشد. لطفا هنگام گلودرد، گرفتگی بینی، خارش گلو، آبریزش بینی برای درخواست آزیترومایسین یا سفیکسیم به داروخانه مراجعه نکنید و یا با اصرار به پزشکتان نگویید که برایتان آنتی بیوتیک تجویز کند.

مصرف بیش از اندازه و خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها هم باعث مقاومت میکروبی در جامعه می‌شود، که مورد بسیار بسیار خطرناکیست، و هم عوارض جانبی دارد. در بسیاری از موراد شما به آنتی بیوتیک احتیاج ندارید و علائم بیماری‌تان ممکن است با یک دمنوش عسل، آویشن و لیمو بهتر شود.

به غیر از داروهای شیمیایی یا رژیم‌های درمانی، چه چیزی می توانیم در بازار دارویی ایران یا دنیا مصرف کنیم که باعث تقویت سیستم ایمنی ما شود؟ برخی از ویتامین‌ها که مصرفشان برای تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌شود، درست است که مفید هستند، اما اثرشان بیشتر از همه برای کسانی مشهود خواهد بود که در این زمینه ها دچار کمبود هستند.

برای ادامه تقویت سیستم ایمنی به سایت مفید طب مراجعه کنید

با فرض اینکه شرایط ما خیلی جدی و خطرناک نباشد (دچار بیماری‌های زمینه‌ای و شرایط خاصی نباشیم)، برای آنکه مطمئن شویم در آینده مشکلی برای سیستم ایمنی ما به وجود نمی‌آید، بجز درمان‌های دارویی، چه کارهایی برای تقویت سیستم ایمنی می‌توانیم بکنیم؟

از آنجایی که سیستم ایمنی خیلی گسترده است و عضوهای متعددی دارد، مداخله در آن سخت است، اما هیچ شکی نیست که داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند در حفظ عملکرد سیستم ایمنی بسیار موثر باشد. در ادامه موثرترین روش‌های تقویت سیستم ایمنی بدن را بررسی خواهیم کرد:

۱- خواب کافی

اولین مورد برای داشتن سیستم ایمنی قوی‌تر توصیه می‌شود، خواب است. بسیار مهم است که خواب دارای کیفیت و کمیت خوبی باشد. گفته می‌شود که بزرگسالان تقریبا ۷ ساعت، نوجوان‌ها ۸ تا ۱۰ ساعت و نوزادان تا ۱۴ ساعت در شبانه روز ممکن است به خواب احتیاج داشته باشند.

در طب سنتی هم خواب یکی از ۶ اصلِ ضروری است. گفته می‌شود که هرکس بنا به طبع خود بایستی توجه داشته باشد که چه مقدار خواب برایش خوب است و چه مقدار خواب نیاز دارد. این نیاز به خواب در طب سنتی بین ۶ تا ۱۰ ساعت تقسیم‌بندی می‌شود.

معمولا افرادی که گرم مزاج هستند کمتر به خواب احتیاج دارند و افرادی که خشکی در مزاجشان دارند، اصولا کیفیت خواب کمتری دارند. در طب سنتی خواب روز اصلا توصیه نمی‌شود، مگر در بعضی شرایط در برخی فصول سال. طبق توصیه‌های طب سنتی بهتر است از ساعت ۱۰ شب تا ۴ صبح خواب باشیم و صبح زودتر بیدار شویم.

۲- تغذیه و سیستم ایمنی

یکی دیگر از موثرترین روش‌های تقویت سیستم ایمنی بدن، تغذیه صحیح است. اینکه ما چه غذایی می‌خوریم در کارکرد تمام اعضای بدنمان نقش مهمی دارد.

میوه‌ها و سبزیجات

مصرف میوه‌ها، سبزیجات و فیبرهای طبیعی بسیار حائز اهمیت است. برخی مواد موثره گیاهی مثل کورکومین (ماده موثره زردچوبه) خاصیت ضدالتهابی خیلی خوبی دارند و مصرف آن‌ها به صورت ادویه می‌تواند در تقویت سیستم ایمنی موثر باشد.

میوه‌هایی مثل مرکبات (پرتقال و لیمو) علاوه بر داشتن شکر کم، ویتامین C بالایی دارند و به همین دلیل برای افزایش قدرت دفاعی بدن بسیار موثر می‌باشند. گنجاندن ترکیبات حاوی آنتی اکسیدان مثل انواع توت‌ها و انگور سیاه نیز می‌تواند در بهبود عملکرد سیستم ایمنی موثر باشد.

چربی‌های سالم و پروتئین

همچنین برای حفظ سلامت سیستم ایمنی مهم است که چربی‌های سالم مصرف کنید. روغن زیتون از جمله چربی‌های سالمی است که خاصیت ضدالتهابی دارد. روغن نارگیل نیز اثر ضدقارچ و ضدباکتری داشته و طبق تحقیقات انجام شده می‌تواند طول دوره بیماری ذاتالریه را کاهش دهد.

همچنین استفاده از امگا۳های طبیعی (که در ماهی وجود دارند) برای تقویت سیستم ایمنی لازم است. همینطور بسیار مهم است که از رژیم غذاییمان پروتئین کافی دریافت کنیم.

آب کافی

یکی از موارد تغذیه‌ای بسیار مهم برای حفظ سلامت سیستم ایمنی و قوی‌تر کردن آن مصرف آب کافی است. آب باید به میزانی نوشیده شود که رنگ ادرار زرد روشن بوده و تیره نباشد. در طب سنتی هم این گفته می‌شود که هروقت تشنه هستید، آب بنوشید. حالا ممکن است که افراد مسن یا کسانی که طبع سرد و تر دارند اصلا احساس تشنگی نکنند. اما حتی کسانی که احساس تشنگی ندارند هم بهتر است حداقل ۳ لیوان آب در روز مصرف کنند.

غذاهای تخمیر شده

مصرف غذاهای تخمیر شده هم می‌تواند یکی از روش‌های تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر باشد. ماست و شیر تخمیر شده از جمله این مواد غذایی می‌باشند. این دسته از مواد غذایی حاوی باکتری‌های و قارچ‌های مفیدی هستند که می‌توانند عملکرد سیستم گوارش، دستگاه تنفسی و سیستم ایمنی را تعدیل و تقویت کنند.

این مواد غذایی که اصطلاحا پروبیوتیک نامیده می‌شوند، در برخی فرآورده‌های دارویی نیز وجود دارند. غذای این پروبیوتیک‌ها موادی به نام پریبیوتیک‌ها هستند که نباید با یکدیگر اشتباه شوند. پری بیوتیک‌ها نوعی از انواع الیگوساکاریدها هستند که این باکتری‌های مفید از آن‌ها تغذیه می‌کنند.

بسیار مهم است که پروبیوتیک‌ها را در رژیم غذایی خود جای دهیم، مخصوصا اگر شک داریم که شاید سیستم ایمنی ما خیلی خوب عمل نمی‌کند.

کاهش مصرف شکر

بسیار مهم است که برای تقویت سیستم ایمنی مصرف شکر را به حداقل برسانیم، زیرا شکر عملا یک سرکوب کننده سیستم ایمنی به حساب می‌آید. به ویژه اینکه شکر باعث چاقی شده و خودِ چاقی دلیل بیماری‌های مزمن مختلف می‌شود. همه این موارد می‌توانند التهاب را در اندام‌های مختلف بدنمان بالا برده و سیستم ایمنی را مشغول خود سازند.

۳- توصیه‌های تغذیه‌ای طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی

طب سنتی درمورد تغذیه ما برای تقویت سیستم ایمنی چه می‌گوید؟ پرخوری نکنیم، روی هم خوری نکنیم، مصرف غذایمان از آّب با فاصله باشد و بلافاصله بعد غذا نخوابیم، مگر خواب قیلوله که زمان خاصی دارد. همچنین در طب سنتی برای هر فرد با توجه به طبعش، مصرف برخی از غذاها توصیه می‌شود.

طبق توصیه‌های طب سنتی اگر می‌خواهید مواد غذایی که مناسب طبعتان نیستند را استفاده کنید، بهتر است آن‌ها را در حد اعتدال و به همراه مصلح مصرف کنید.

طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی هم توصیه های تغذیه‌ای زیادی دارد، یکی از نُسَخی که اساتید طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی توصیه و تجویز می‌کنند این است که مقادیری از بادرنجبویه، گشنیز و رازیانه را مخلوط کرده، به میزان یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب ریخته و دم می‌کنید. می‌توانید دو الی سه بار در روز از این دمنوش مصرف کنید. این ترکیب گیاهی به‌طور کلی مقویِ کبد، قلب، کلیه و سیستم ایمنی به شمار می‌رود.

می‌بایست این فکر که فراورده های گیاهی یا گیاهانی که بصورت سنتی مصرف می‌کنیم عوارض جانبی نداشته و کاملا برای مصرف امن هستند را از ذهنتان بیرون کنید.

اگر قصد مصرف این ترکیبات گیاهی را دارید، بهتر است قبل مصرف با داروساز یا پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید (به ویژه اگر به بیماری زمینه‌ای مبتلا هستید و به صورت مزمن دارو مصرف می‌کنید). زیرا رازیانه ممکن است در افرادی که شرایط حساس به هورمون دارند منع مصرف داشته باشد، یا ممکن است مصرف بادرنجبویه در برخی اختلالات عصبی منع داشته باشد.

۴- ورزش و سیستم دفاعی بدن

مورد بعدی که برای تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌شود ورزش است. ورزش، اگر سنگین و بیش از حد توان ما نباشد و به صورت متعادل انجام شود، می‌تواند به کاهش التهاب و تقویت اثر سیستم ایمنی بسیار کمک کند. به طور مثال ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه یا هفته‌ای ۳ الی ۴ بار باشگاه رفتن برای تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است.

طب سنتی در مورد ورزش و تحرک می‌گوید ورزش باید با توجه به طبع و به حدی باشد که فرد به مرز خستگی نرسد و احساس نکند دیگر توان ادامه دادن ندارد. در طب سنتی ورزش به میزانی توصیه می‌شود که حرارت درونی بالا رود، ضربان قلب مقداری افزایش پیدا کند و چهره گلگون شود.

۵- مدیریت استرس

نکته دیگری که به عنوان یکی از روش‌های تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌شود، مدیریت استرس‌های زندگی است. با کارهایی مثل تمرین‌های ذهنی، یوگا، مدیتیشن و یادداشت کردن دغدغه‌هایمان در یک دفتر یادداشتِ روزانه، می‌توانیم مقداری به کاهش نگرانی‌های روزمره‌مان کمک کنیم.

جالب است بدانید کاهش و مدیریت استرس می‌تواند بسیار سریعتر از خوراکی‌ها و تغذیه برای روی تقویت سیستم ایمنی ما تاثیر بگذارد.

۶- رعایت نکات بهداشتی

مورد دیگری که به عنوان راهی برای تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌کنیم، رعایت نکات بهداشتی است. شستن مرتب دست‌ها، استفاده از ضدعفونی کننده‌ها و بستن دهان هنگام عطسه و سرفه کردناز جمله موارد بهداشتی است که برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها توصیه می‌شود.

۷- از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها خودداری کنید

به این نکته خیلی مهم توجه داشته باشید که مصرف آنتی بیوتیک زیاد، که اصلا برایتان لازم نیست، نه تنها برای تقویت سیستم ایمنی مفید نیست، بلکه می‌تواند روی سیستم ایمنی اثر سوء نیز داشته باشد. لطفا هنگام گلودرد، گرفتگی بینی، خارش گلو، آبریزش بینی برای درخواست آزیترومایسین یا سفیکسیم به داروخانه مراجعه نکنید و یا با اصرار به پزشکتان نگویید که برایتان آنتی بیوتیک تجویز کند.

مصرف بیش از اندازه و خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها هم باعث مقاومت میکروبی در جامعه می‌شود، که مورد بسیار بسیار خطرناکیست، و هم عوارض جانبی دارد. در بسیاری از موراد شما به آنتی بیوتیک احتیاج ندارید و علائم بیماری‌تان ممکن است با یک دمنوش عسل، آویشن و لیمو بهتر شود.

به غیر از داروهای شیمیایی یا رژیم‌های درمانی، چه چیزی می توانیم در بازار دارویی ایران یا دنیا مصرف کنیم که باعث تقویت سیستم ایمنی ما شود؟ برخی از ویتامین‌ها که مصرفشان برای تقویت سیستم ایمنی توصیه می‌شود، درست است که مفید هستند، اما اثرشان بیشتر از همه برای کسانی مشهود خواهد بود که در این زمینه ها دچار کمبود هستند.

برای ادامه تقویت سیستم ایمنی به سایت مفید طب مراجعه کنید